ดร. พิเชฐ คุณาธรรมรักษ์ อธิบดีกรมการขนส่งทางราง
“พ.ร.บ. การขนส่งทางราง ยกระดับมาตรฐานระบบรางของไทย”
ลุ้นมาหลายรอบสำหรับการนำเสนอคณะรัฐมนตรี(ครม.) ไฟเขียวพระราชบัญญัติการขนส่งทางราง (พ.ร.บ.การขนส่งทางราง) ล่าสุดจ่อนำเข้าสู่การพิจารณาของครม.ในรัฐบาลชุดใหม่เร่งผลักดันให้เป็นเครื่องมือของการยกระดับการพัฒนาระบบรางของไทยเพื่อให้เป็นกฏหมายบังคับใช้อย่างเป็นทางการให้การพัฒนาระบบรางของประเทศมีคุณภาพและมาตรฐานระดับสากลที่จะทำให้ประชาชนได้รับความสะดวก ปลอดภัยและมีบทกำกับการทำงาน การบริหารจัดการอย่างเป็นมาตรฐานสากลอย่างแท้จริง
โอกาสนี้ดร.พิเชฐ คุณาธรรมรักษ์ อธิบดีกรมการขนส่งทางราง (ขร.) ได้กล่าวถึงความเป็นมาและความสำคัญของพ.ร.บ.การขนส่งทางรางผ่าน www.Thaimot news.com ในหลายประเด็นที่น่าสนใจ ดังนี้คือ
* ทำไมถึงจำเป็นต้องมี พ.ร.บ. การขนส่งทางราง
เนื่องด้วยโครงสร้างในการประกอบกิจการขนส่งทางรางของไทยที่ผ่านมา ผู้ประกอบกิจการแต่ละราย เช่น การรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย(รฟม.) ทำหน้าที่เป็นทั้งผู้ให้บริการและกำกับดูแลการให้บริการของตนเอง ซึ่งไม่สอดคล้องกับหลักการในการกำกับดูแลกิจการขนส่งสาธารณะของรัฐ และยังส่งผลกระทบต่อผู้ใช้บริการระบบขนส่งทางราง
อีกทั้งในด้านของการคุ้มครองสิทธิของผู้ใช้บริการที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐานที่ควรจะได้รับ เช่น ความปลอดภัย การกำหนดอัตราค่าโดยสาร และสิ่งอำนวยความสะดวกต่อผู้ใช้บริการ รวมถึงความล่าช้าของการเดินรถหรือการยกเลิกการเดินรถโดยที่ไม่แจ้งให้ทราบ รวมถึงความสูญเสียชีวิตและทรัพย์สิน ทำให้ความน่าเชื่อถือและประสิทธิภาพการบริการลดลง ส่งผลกระทบต่อผู้ใช้บริการ และไม่สามารถตอบสนองความต้องการของสังคมได้อย่างเพียงพอ
จากปัญหาที่กล่าวมานี้ กระทรวงคมนาคม โดยกรมการขนส่งทางราง(ขร.)จึงต้องผลักดัน พ.ร.บ. การขนส่งทางราง ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญประการหนึ่ง เพื่อเข้ามากำหนดมาตรฐานระบบขนส่งทางรางให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน และกำกับดูแลการประกอบกิจการขนส่งทางรางของหน่วยงานเดิมที่เคยมีหน้าที่ให้บริการ เพื่อให้เกิดการพัฒนาและการบริหารจัดการให้ระบบรางเป็นโครงข่ายหลักของประเทศ อันจะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน โดยร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้จะมีบทบัญญัติทั้งสิ้น 165 มาตรา 10 หมวดและบทเฉพาะกาล
โดยหัวใจสำคัญของการออก พ.ร.บ. การขนส่งทางราง คือ การกำกับดูแลควบคุมกิจการขนส่งทางรางอย่างรอบด้าน การเสนอแนะนโยบาย ยุทธศาสตร์ และแผนการพัฒนาด้านการขนส่งทางราง พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางรางให้มีโครงข่ายที่สมบูรณ์ครอบคลุมทั่วประเทศ เชื่อมต่อกับการขนส่งระบบอื่น และประเทศเพื่อนบ้าน การกำกับดูแลมาตรฐานด้านความปลอดภัย การบำรุงทาง และการประกอบกิจการ เช่น การคุ้มครองผู้โดยสารจากเหตุเที่ยวรถขนส่งทางรางล่าช้าหรือยกเลิกการเดินรถ ที่ผู้โดยสารมีสิทธิได้รับชดใช้ค่าโดยสารและค่าธรรมเนียมจากผู้ประกอบกิจการ การจัดให้มีการประกันความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่ผู้โดยสารหรือสินค้า การจัดหาสิ่งอำนวยความสะดวกแก่ผู้โดยสารและผู้ใช้บริการ ครอบคลุมไปถึงคนพิการ ผู้สูงอายุ สตรีมีครรภ์ และเด็ก
ทั้งหมดนี้เพื่อให้ประชาชนได้รับความสะดวก รวดเร็ว ประหยัด และปลอดภัยในการเดินทาง สามารถยกระดับมาตรฐานอุตสาหกรรมการขนส่งทางราง และการบริหารจัดการการขนส่งทางรางอย่างเป็นระบบ
* พ.ร.บ. นี้มีบทบาทอย่างไรในการยกระดับมาตรฐานระบบรางของไทย
พ.ร.บ. การขนส่งทางรางฉบับนี้จะเข้ามามีบทบาทในการกำหนดมาตรฐานด้านความปลอดภัย และด้านการซ่อมบำรุงทาง รวมถึงการประกอบกิจการ การบริการ และการกำหนดอัตราค่าบริการอย่างเป็นธรรมและเหมาะสม เพื่อยกระดับระบบรางให้มีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และมีการแข่งขันเสรีซึ่งจะทำให้เกิดความคุ้มค่าในการใช้ทรัพยากรระบบรางและเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน โดยแบ่งออกเป็นประเด็นสำคัญได้ดังนี้
1. การกำหนดมาตรฐานการประกอบกิจการขนส่งทางรางในรูปแบบใบอนุญาต
มีการกำหนดคุณสมบัติและหน้าที่ของผู้ประกอบกิจการขนส่งทางรางและผู้ประจำหน้าที่ รวมถึงหลักเกณฑ์การจดทะเบียนรถขนส่งทางราง เพื่อให้รัฐสามารถกำกับดูแลการดำเนินงานของผู้ประกอบกิจการขนส่งทางราง เนื่องจากการขนส่งทางรางเป็นสาธารณูปโภคที่สำคัญและจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของประชาชน ซึ่งเป็นไปตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
การใช้ระบบอนุญาตนี้ยังช่วยสร้างความมั่นใจว่ามาตรฐานการดำเนินงานและความปลอดภัยของการขนส่งทางรางจะเป็นไปตามข้อกำหนดที่กำหนดโดยกรมการขนส่งทางราง อีกทั้งยังช่วยให้เกิดการพัฒนาและแข่งขันเสรีในอุตสาหกรรมการขนส่งทางราง อันจะนำไปสู่การลดต้นทุนและราคาค่าโดยสาร ซึ่งเป็นประโยชน์โดยตรงต่อประชาชน
2. การเชื่อมต่อโครงข่ายรางและการจัดสรรความจุในการเดินรถ
มีการกำหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการเปิดโอกาสให้ภาคเอกชนสามารถใช้โครงสร้างพื้นฐานทางรางของการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) เพื่อดำเนินการขนส่งทางราง โดยเอกชนจะได้รับอนุญาตให้เดินรถขนส่งทางรางในช่วงเวลาที่ว่างอยู่ และชำระค่าบริการให้ รฟท. และยังสามารถให้บริการด้วยความถี่ที่เหมาะสมต่อความต้องการใช้บริการ ในกรณีการขนส่งผู้โดยสาร และเพิ่มความถี่ของการให้บริการขนส่งสินค้าทางรางได้ ซึ่งจะทำให้เกิดการใช้โครงสร้างพื้นฐานอย่างคุ้มค่า และเป็นประโยชน์ในการลดต้นทุนด้านการขนส่ง
3. การยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยตามมาตรฐานสากล
อีกหนึ่งในบทบาทสำคัญสำหรับการยกระดับมาตรฐานระบบรางคือการกำหนดมาตรฐานความปลอดภัยที่เข้มงวดและครอบคลุม เพื่อรองรับการเชื่อมต่อการขนส่งทางรางกับประเทศเพื่อนบ้านและการขยายตัวของระบบรางในอนาคต
* บทบาทกรมการขนส่งทางราง
กรมการขนส่งทางรางจะเข้ามามีบทบาทสำคัญในการกำกับดูแลมาตรฐานความปลอดภัยให้เป็นไปตามข้อกำหนดที่สอดคล้องกับมาตรฐานสากล ซึ่งมาตรฐานที่กรม ขร. กำหนด และมาตรฐานที่ผู้ประกอบกิจการจะต้องดำเนินการเป็นมาตรฐานเดียวกัน การกำหนดให้มีบริษัทวิศวกรที่ปรึกษาของอธิบดีกรมการขนส่งทางรางที่มีความเชี่ยวชาญในการตรวจสอบโครงสร้างพื้นฐานและทดสอบการเดินรถขนส่งทางราง เพื่อให้มีหน่วยงานอิสระมาตรวจสอบมาตรฐานการทดสอบการเดินรถว่ามีคุณสมบัติครบถ้วนก่อนพิจารณาให้ความเห็นชอบ
โดยจะมีการตรวจสอบระบบความปลอดภัยในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การทดสอบการเดินรถ การตรวจสอบสภาพโครงสร้างพื้นฐาน และการตรวจสอบการปฏิบัติงานของผู้ประกอบกิจการ ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงและป้องกันการเกิดอุบัติเหตุที่อาจส่งผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนในวงกว้าง
4. การมีโครงสร้างอัตราค่าโดยสารและค่าบริการที่เป็นธรรม
มีการกำหนดอัตราขั้นสูงของค่าโดยสารและค่าบริการที่เหมาะสมและเป็นธรรมแก่ทั้งผู้ประกอบกิจการขนส่งทางรางและผู้โดยสาร อีกทั้งยังกำหนดให้มีการทบทวนอัตราค่าโดยสารและค่าบริการทุกห้าปี เพื่อให้สอดคล้องกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป
การยกระดับมาตรฐานระบบรางภายใต้พระราชบัญญัติการขนส่งทางรางนี้จะมุ่งเน้นไปที่การสร้างสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการแข่งขันในระบบการขนส่งทางราง การใช้โครงสร้างพื้นฐานอย่างคุ้มค่า
“การยกระดับความปลอดภัยให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล และการมีอัตราค่าโดยสารและบริการที่เป็นธรรมมากที่สุด เพื่อให้การขนส่งทางรางเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะส่งผลดีต่อเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตของประชาชนในระยะยาว” อธิบดีกรมการขนส่งทางราง กล่าวในตอนท้าย